Kto kocha las lub poszukuje pomysłu na spokojną wycieczkę niedaleko Warszawy, powinien spojrzeć łaskawym okiem na Puszczę Kampinoską. Jeśli do Kampinosu dotrzemy od strony wsi Granica, trafimy nie tylko do jednego z największych polskich lasów, ale także do skansenu oraz muzeum.
Kampinoski Park Narodowy został utworzony w 1958 roku. Jest położony na zachód od Warszawy i zajmuje powierzchnię ponad 385 km². Ścisłą ochroną, tzn. rezerwatem, objęto 4.636 hektarów. Pierwsze rezerwaty przyrody utworzono na tym terenie już w latach trzydziestych dwudziestego wieku, włączając w ich obszar wsie Granica, Sieraków i Zamczysko.
Kampinoski Park Narodowy
Park być może nigdy by nie powstał, gdyby nie działalność przyrodników – Romana i Jadwigi Kobendzów. Podjęli oni dzieło życia usiłując chronić Puszczę Mazowiecką w pradolinie Wisły przed wyrębem pod śródleśne polany i zabudowę. Profesor był botanikiem, a pani profesor – geografem. Dzięki puszczy się poznali i w niej spędzili większość swojego życia.
Kampinoski Park Narodowy to zielone płuca aglomeracji warszawskiej – zaplecze czystego powietrza, żywej, dzikiej przyrody. Spotkamy w nim porośnięte borem sosnowym wielkie wydmy, a zarazem obszary bagienne, ulubione miejsce przebywania łosi,które są symbolem Kampinoskiego Parku Narodowego. W puszczy rozgościły się bobry i rzadko spotykane gdzie indziej rysie. Te ostatnie jednak spotkać trudno – o wiele łatwiej natknąć się na duże skupiska motyli (tzw. motylowe łąki).
Skansen w Kampinosie
Skansen oddalony jest 40 km od Warszawy, leży niedaleko Żelazowej Woli i Paprotni (słynącej z Niepokalanowa). Obiekt należy do Kampinoskiego Parku Narodowego i Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego im. prof. Jadwigi i Romana Kobendzów.
Idea powstania skansenu pojawiła się w latach 1975-1976, na bazie badań etnograficznych, które prowadzono wówczas na szeroką skalę. W ich wyniku ok. 25 obiektów wytypowano do przeniesienia z innych miejscowości i stworzenia skansenu.
Ostatecznie uznano, że wieś w typie „ulicówki” będzie położona w miejscowości Granica. Wcześniej brano pod uwagę także Lipówki i Borzęcin. Mini-skansen tworzą trzy zagrody, nazwane od nazwisk ostatnich właścicieli. Dwie z nich stoją blisko siebie, trzecia jest nieco oddalona, znajduje się w pobliżu parkingu.
Zagroda Widymajera to gospodarstwo zamożnego chłopa z Równiny Łowicko-Błońskiej. Składa się na nią pięć obiektów. Wybudowana na przełomie XIX i XX wieku chałupa, przeniesiona ze wsi Szymanówek koło Leszna, stoi frontem do drogi.
Jest też stodoła ze wsi Juliopol z okresu międzywojennego. Poza tym spichlerz (zrekonstruowany) na podstawie budynku ze wsi Maszna z 1910 roku, dalej wozownia i drewutnia zrekonstruowane na podstawie oryginału z Maszny. Całości dopełnia obora (ze sztuczną krową) z 1903 roku – także z Maszny. Jest sad, ogród warzywny i mały ogródek frontowy.
Drugie gospodarstwo to zagroda Wiejckiej. To przykład domu uboższego, choć nie najbiedniejszego, na które składa się pięć drewnianych obiektów. Jest chałupa z małym ogródkiem, obora i stodoła przeniesione z dzielnicy Bugaj we wsi Kampinos. Poza tym do gospodarstwa należy spichlerz drewniany powstały pierwotnie około 1880 roku w Kownacicy oraz drewutnia.
Trzecie, oddalone gospodarstwo składa się z pobielonej chałupy i stojącej obok drewnianej obory. Dom powstał w 1911 roku z drewna z innej chałupy. To przykład mieszkania rodziny ubogiej. W obejściu znajduje się żuraw studzienny.
Muzeum Puszczy Kampinoskiej
Muzeum mieści się w niedawno zrewitalizowanych wnętrzach budynków urzędu leśnego oraz kasjerówki dawnego Nadleśnictwa Kampinos.
Główny budynek wybudowany został w latach 20. XX w. na podstawie projektów zespołu architektów pod kierownictwem prof. Romualda Gutta. Ze względu jednak na jego stan został rozebrany, elementy oczyszczone, uzupełnione, a konstrukcja wzmocniona. Następnie złożono go w tej samej formie i oddano do użytku jako muzeum.
W muzeum możemy zobaczyć odrestaurowany gabinet leśniczego. W obiekcie zebrano także wiele eksponatów związanych z ochroną przyrody, historią Puszczy Kampinoskiej oraz życiem jej mieszkańców na przestrzeni wieków. Duże wrażenie robi wielki szkielet łosia, którego wielu zwiedzających w pierwszej chwili bierze za… dinozaura!
Podczas naszej wizyty przewodniczka bardzo ciekawie opowiadała o zwierzętach, drzewach i historii Kampinoskiego Parku Narodowego. Dużo można się było dowiedzieć o historii osadnictwa oraz wpływie działalności człowieka na stan przyrody.
Informacje organizacyjne
Kampinos licznie odwiedzają rowerzyści oraz spacerowicze. Do skansenu można zabrać zwierzaki. Taki wypad to pomysł na wycieczkę „przy okazji”. Zwiedzanie nie zajmuje długo i z powodzeniem można zaliczyć je do niedzielnego spaceru.
Warto wiedzieć, że wejście do muzeum jest darmowe. Zwiedzać je można tylko z przewodnikiem, a wejścia odbywają się o każdej pełnej godzinie.
Odpłatne jest natomiast zwiedzanie skansenu (6 zł – bilet normalny, 4 zł – ulgowy). Płatność tylko gotówką.
We wsi Granica znajduje się także duży, bezpłatny parking, a tuż obok lokal gastronomiczny, w którym można posilić się na przykład zapiekanką, kaszanką lub grochówką.