Opinogóra to jeden z ładniejszych parków Mazowsza. Ciekawy krajobraz i dobre zaplecze gastronomiczne przyciągają spacerowiczów do rozległego majątku, w którym zwiedzić możemy kilka różnych wystaw.
Choć zespół pałacowo-parkowy jest uroczy, to leży w pewnej odległości od większych miast. Jeśli ktoś szuka spokoju, będzie to miejsce dla niego idealne.
Majątek Krasińskich w Opinogórze
W pismach Opinogóra jako miejscowość pojawia się po raz pierwszy w 1185 r. (zapisana jako Opiogote). Zygmunt Krasiński w opowiadaniu „Pan trzech pagórków” pisze, że nazwa pochodzi od nazwiska Opin.
W XV w. rozróżniano wieś Opinogórę Górną i Dolną. Najprawdopodobniej w tym czasie książę mazowiecki Bolesław IV wybudował zameczek myśliwski, w którym zmarł 10 września 1454 r. Po przyłączeniu Mazowsza do Korony, Opinogóra należała do dóbr królewskich. Tworzyła tzw. starostwo niegrodowe, nadawane za zasługi dla korony.
W ręce najsłynniejszych posiadaczy – hrabiów Krasickich majątek trafia w 1659 r. Król Jan Kazimierz przekazał majątek podskarbiemu wielkiemu koronnemu Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu.
Generał Wincenty Krasiński utworzył w Opinogórze ordynację (majątek ziemski będący jednocześnie odrębną jednostką administracyjno-terytorialną), która przetrwała do końca II wojny światowej. Ostatnim ordynatem był Edward Krasiński. W grudniu 1806 r. na tereny Mazowsza wkroczyły wojska napoleońskie, a Opinogórą obdarowany został marszałek Jan Bernadotte, który jednak postanowił (skutecznie) ubiegać się o tron szwedzki i tym samym majątek z powrotem wrócił do Krasińskich.
Najsłynniejszym mieszkańcem Opinogóry był pisarz Zygmunt Krasiński (II ordynat na Opinogórze) – zwany trzecim polskim wieszczem. Właściwie imion miał więcej: Napoleon Stanisław Adam Feliks Zygmunt. Był synem generała Wincentego Krasińskiego i Marii Radziwiłłówny. Do chrztu w paryskim kościele Notre Dame de Lorette trzymała go m.in. Maria Walewska.
W wieku 10 lat poeta stracił matkę, a ojciec Wincenty wywarł silny wpływ na jego życie tak artystyczne, jak i osobiste. Krasiński pod wpływem ojca nie wziął udziału w powstaniu listopadowym, a później przebywał za granicą w Niemczech, Francji i Włoszech – trochę aby uwolnić się od despotycznego rodzica, trochę pod wpływem ostracyzmu kolegów. Bo generał Wincenty mimo tego, że wspierał Napoleona, był później wiernym poddanym cara rosyjskiego.
W sierpniu 1830 roku Zygmunt spotkał się z Adamem Mickiewiczem, z którym odbył wycieczkę w Alpy. W roku 1836 w Rzymie poznał Juliusza Słowackiego i zaprzyjaźnił się z nim.
W 1843 r. ożenił się (czy raczej został zmuszony przez ojca do małżeństwa) z Elizą z Branickich, mimo afektu, jaki żywił do Delfiny Potockiej. Zresztą romans z Delfiną przetrwał do roku 1846, później przekształcając się w przyjaźń. Z Elizą z Branickich miał czworo dzieci. Najmłodsza z nich, Elżbieta, zmarła w wieku zaledwie 4 lat w Złotym Potoku, gdzie została pochowana. Na płycie nagrobnej widnieje napis, prawdopodobnie autorstwa Zygmunta Krasińskiego: „To dziecie przedziwnej było urody – I nigdy w życiu nie skłamało – Takie mu świadectwo wraz ze łzami, na grobie – Składają rodzice”. W kaplicy kościoła znajduje się obraz Matki Boskiej o rysach twarzy Elżbiety autorstwa matki – Elizy Krasińskiej.
Zygmunt Krasiński zmarł na gruźlicę, z którą borykał się całe życie, 23.02.1859 roku w Paryżu. Pierwotnie pochowano go w podziemiach kościoła św. Magdaleny w Paryżu, później, na przełomie maja i czerwca 1859 roku zwłoki przewieziono do krypty grobowej Krasińskich w podziemiach kościoła w Opinogórze.
Muzeum Romantyzmu
W XIX w. rezydencję Krasińskich w Opinogórze tworzyły trzy obiekty: neogotycki pałacyk z I połowy XIX w., neogotycka oficyna dworska i drewniany dwór z przełomu XVII/XVIII w.
Sam pałacyk został zbudowany dla Zygmunta Krasińskiego w pierwszej połowie XIX wieku jako prezent ślubny od ojca, generała Władysława Krasińskiego. Pierwotnie najpewniej pełnił funkcję pawilonu ogrodowego, a później domku dla gości. Został jednak z czasem rozbudowany. Główna siedzibą rodzinną był rozległy dwór.
Pałacyk, zwany czasem „zameczkiem”, ucierpiał podczas dwóch wojen. W latach 1958-1961 budynek odbudowano, przywracając jego pierwotna formę i urządzono w nim Muzeum Romantyzmu. W tym budynku przedstawione są pamiątki po Zygmuncie Krasińskim i jego rodzinie.
Co do dworu, to na początku XX w. hrabiostwo Adam i Wanda Krasińscy postanowili przebudować stary, walący się budynek i dostosować go do swoich potrzeb. Konkurs na projekt wygrał architekt Józef Gałęzowski, tworząc projekt dworu klasycznego, wiejskiego.
Nie został on jednak wówczas zrealizowany, a stary dwór rozebrano w 1913 roku. Sam projekt jednak zachował się i budynek zbudowano dopiero w latach 2006-2008, przeznaczając go na muzeum. Dziś odbywają się w nim wystawy malarstwa, koncerty i inne imprezy. Ekspozycja stała obejmuje malarstwo z XIX wieku (w znacznej części depozyty z Muzeum Narodowego) oraz stare meble.
Na muzeum składa się też oficyna z pierwszej połowy XIX wieku, jednak na skutek wielu uszkodzeń (zwłaszcza podczas I wojny światowej) obecny budynek to rekonstrukcja z 1990 roku. Na parterze urządzona jest część muzealna, na piętrze mieści się biblioteka. Wystawa dotyczy przede wszystkim kampanii napoleońskiej i pamiątek związanych z Napoleonem, przedstawia też losy rodziny Krasińskich.
Spacerkiem po parku
Jest jeszcze powozownia, w której zgromadzone są powozy, jakie niegdyś można było spotkać na drogach – od tych prostych, po okazałe landa.
Nie przetrwała oranżeria, która istniała do końca XIX wieku. W latach ‘60 XX wieku na fundamentach starej budowli postawiono nowy obiekt nawiązujący stylem do całości założenia. Było to możliwe dzięki zachowaniu dokumentacji budowlanej. Dziś jest tam sala, w której organizowane są wesela i inne imprezy, czasem wystawy multumedialne, a podziemia z zachowanymi starymi fundamentami można zwiedzać.
W parku znajduje się ptaszarnia z pawiami i innymi egzotycznymi ptakami. W pobliżu zorganizowano plac zabaw. Warto też wspomnieć, że w starym domku ogrodnika mieści się niewielka restauracja „Gościniec Ogrodnika” ze smacznym, domowym jedzeniem w przystępnych cenach.
Nad stawem w Opinogórze
Niezwykle miłe są przechadzki nad stawem. Cały rozległy ogród utrzymano w stylu romantycznym, zatem naturalistycznym. Między stawem a zameczkiem wznosi się krzyż poświęcony księciu Bolesławowi.
Park ma prawie 22 ha, więc naprawdę jest gdzie chodzić. Rozciąga się na trzech pagórkach. W parku rośnie ponad tysiąc starych drzew. Cztery uznano za pomniki przyrody – są to dwa dęby, nazwane „Zygmunt” i „Eliza” (ok. 280 lat) oraz dwa jesiony „Szwoleżer I” i „Szwoleżer II”.
Zachowała się marmurowa ławeczka, wykonana w 1832 r. na zamówienie Amelii Załuskiej, pierwszej miłości poety, z inskrypcją „Niech Ci pamięć moja zawsze będzie miła”. Był to prezent dla Zygmunta Krasińskiego wystawiony na jego przyjazd z Genewy do Opinogóry. Podobno ten, kto na ławeczce przysiądzie, zakocha się w ciągu pół roku.
Są też kamienne meble, stół i krzesła, niegdyś popularne w parkach romantycznych. Kamienny fotelik pod modrzewiem, nazywany jest „fotelikiem Cieszkowskiego”, gdyż filozof był przyjacielem poety i często odwiedzał go w Opinogórze. Pomnik Zygmunta Krasińskiego został odsłonięty w 1989 r. w 130 rocznicę jego śmierci.
Kościół i cmentarz
Na koniec warto zajrzeć do kościoła św. Zygmunta (znajduje się poza parkiem, z drugiej strony parkingu) ufundowanego przez gen. Wincentego Krasińskiego w 1822 roku. Nie jest to niestety oryginał, obecną formę kościół zyskał w latach 1877-1885.
W kryptach świątyni pochowano Zygmunta Krasińskiego z rodziną. Są one dostępne dla zwiedzających w określone dni.
Przy kościele znajduje się cmentarz, na którym stare grobowce mieszają się ze współczesnymi nagrobkami. To miejsce także warto odwiedzić.
Cicha, spokojna Opinogóra powinna przypaść do gustu poszukiwaczom wytchnienia od zgiełku wielkiego miasta. Rodziny z dziećmi docenią przestrzeń w parku, a osoby zainteresowane historią i sztuką ucieszy zapewne bardzo duża kolekcja muzealna rozlokowaną w kilku różnych budynkach.
Informacje praktyczne
Pomiędzy parkiem a kościołem znajduje się parking, który nie wymaga opłaty. Wstęp do parku także jest bezpłatny.
Natomiast w wieży na terenie parku możemy kupić zarówno bilety na poszczególne wystawy, jak i bilet łączony, na wszystkie atrakcje. Ten ostatni opłaca się najbardziej, bowiem za 20 zł od osoby można wejść do wszystkich obiektów (za wyjątkiem krypty).
Aktualne ceny można sprawdzić na stronie.
Autorzy: Isavenisa, fot. Eurospacery
Nasze video: